November 2024
07-11-2024, 07:05PermalinkOp de foto staat dr. Florian Tanz, gepromoveerd op de watervoorziening van Romeins Trier. Als wetenschapper is hij een collega van Gemma. Tegelijkertijd is hij lid van de gladiatorenschool in Trier, waar hij al experimenterend onderzoekt hoe het is om gladiator te zijn. Tijdens onze cultuurreis in Trier vorige week, toonde hij in het amfitheater zijn bijzondere vaardigheden én de essentie van het gladiatorengevecht. Niet alleen de specifieke uitrusting en technieken maken een gevecht boeiend, maar ook het telkens afstand nemen en nabijheid zoeken, zorgen voor spanning. Zijn enthousiasme werkte aanstekelijk. Zodra hij een vechtpose aannam, leek hij te dansen.
Oktober 2024
25-10-2024, 18:26PermalinkOp 16 oktober presenteerde Gemma Jansen in Rome haar nieuwe boek over de Romeinse toiletten in deze stad: Sixty-Six Toilets and Urinals in the Ancient City of Rome. We zijn trots op haar! Al meer dan 30 jaar doet ze zulk archeologisch onderzoek in Ephese, Herculaneum, Minturnae, Ostia, Pompeji en de Villa van Hadrianus. Nu dus Rome. Drieëndertig onderzoekers werkten mee aan het prachtige boek. De toiletzittingen op de kaft zijn afkomstig van een van de grootste toiletten van Rome: een toilet voor 60 personen, gebouwd op de plaats waar Caesar is vermoord. Volgend jaar gaan Gemma en ik die opmeten…
September 2024
28-09-2024, 16:38PermalinkVol verwondering zag ik deze assemblage van Joseph Beuys uit 1971: Kants ‘Kritik der reinen Vernunft’ (1871) in een Reclam-uitgave én een flesje Maggi! Wat doen die dingen samen? De kleuren rood en geel harmoniëren, maar er is meer. Kant leidde de moderne filosofie in door het rationalisme en het empirisme met elkaar te verenigen: “Gedanken ohne Inhalt sind leer, Anschauungen ohne Begriffe sind blind.” Beide insteken zijn nodig bij het kennen. Ook het Maggi-flesje verenigt het fysieke (smaakmaker) met het geestelijke (‘Magie’). “BEUYS: ich kenne kein Weekend”. Voor Beuys geldt te allen tijde een samengaan van lichaam en geest. (foto: Eugenie Jansen)
Augustus 2024
19-08-2024, 09:34PermalinkVorige week waren we in Kassel, in het monumentale Bergpark Wilhelmshöhe. Daar zagen we dit schattige huisje aangeduid als ‘Eremitage des Sokrates’. Wat was dit!? Meteen gingen we op onderzoek uit. Het huisje was deel van de 18de eeuwse inrichting van het park, waartoe een hele reeks huisjes van Griekse filosofen behoorden. Opende men de deur, dan zag men binnen een levensgroot beeld van de betreffende filosoof. Sokrates zat “aan een klein tafeltje met zijn boeken”. Plato gaf les in zijn huisje. Diogenes zat in een ton. Je kon door het park wandelen, een filosoof bezoeken en rustig daarover napraten.
Juli 2024
12-07-2024, 06:55PermalinkIk was drie weken te gast in het Nietzsche Museum in Sils Maria, en meteen kwam het idee. Natuurlijk waren er de cultuurreizen 'In de voetsporen van Nietzsche' over Nietzsches verblijf in Sils in de zomers van 1883 tot 1888, en 'Op pad met Rilke, Hesse en Mann' over schrijvers die hier kwamen vanwege Nietzsche. Maar hoe zat het met de beeldende kunstenaars? Hoe beïnvloedde het berglandschap, en ook Nietzsche, de moderne kunstenaars Giovanni Segantini, Alberto Giacometti, Gerhard Richter, en verrassenderwijze ook Joseph Beuys? Vandaar een nieuwe cultuurreis: 'Denken over kunst'. De voorbereiding ervan ervoer ik als een enorme verrijking.
Juni 2024
18-06-2024, 06:59PermalinkWat een mooi schilderij van Willem Straat! Schitterend is de weergave van het opene en het licht. Ik herkende de plek meteen: het wandelpad langs de Silsersee bij Sils Maria in Zwitserland. De donkere strook is het schiereiland Chastè, het favoriete plekje van de filosoof Friedrich Nietzsche. Hij was er in de zomermaanden van 1883 tot 1888. Op een gedenkplaat op de punt van dit idyllische schiereiland staat de tekst van Nietzsches diepzinnige gedicht ‘Oh Mensch! Gieb acht!’. In de nabije toekomst is er weer aandacht voor Nietzsches ‘Zarathoestra’ en natuurlijk ook een reis naar ons geliefde Sils…
Mei 2024
16-05-2024, 10:48PermalinkIn Heimbach werk ik aan een themadag over Heideggers essay ‘Der Feldweg’ (1949). Daarin beschrijft hij een wandeling die hij vaak maakte van het slotpark in Messkirch over een veldweg naar een houten bank onder een hoge eik. De slotzin is prachtig: “Der Verzicht nimmt nicht. Der Verzicht gibt. Er gibt die unerschöpliche Kraft des Einfachen.”. In de loop van de 35 jaar dat ik de tekst ken, heeft deze steeds meer betekenis voor me gekregen. Wat opvalt is de bijzondere filosofische inzet. Iets om telkens weer over na te denken, ook op een veld weg in de Duitse Eifel…
April 2024
23-04-2024, 10:31Permalink
Hoe stellen we ons de wereld van de Romeinen voor? Tijdens de recente cultuurreis ‘De Romeinen verbeeld’ naar Zuid-Duitsland zagen we onder andere een opgebouwd legerkamp, kurkmodellen, een nagebouwd huis uit Pompeji en opnieuw opgeworpen grafheuvels. Alles om de wereld van de Romeinen dichtbij te brengen. De Duitsers zijn goed in het visualiseren van de Romeinse leefwereld. Bij een kleding-workshop in het Romeinse fort Saalburg werden drie deelnemers Romeins aangekleed: als matrone, senator en soldaat. Vooral de laatste kreeg het steeds kwader omdat er steeds meer kilo’s bepakking aan zijn schouders werden gehangen. De deelnemer zal het niet gauw vergeten…
Maart 2024
25-03-2024, 12:10PermalinkIn het lopende cursustraject ‘You enter Germany’ lezen we teksten van maar liefst drie winnaars van de Nobelprijs voor Literatuur: Heinrich Böll, Ernest Hemingway en Thomas Mann. Zulke verschillende persoonlijkheden vragen ieder om een bijzondere toenadering. Zeker als het gaat om toegang te krijgen tot het doorleefde humanisme dat zich bij elk van hen ontwikkelde naar aanleiding van de persoonlijke ervaringen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Deze week lazen we Hemingways gedicht Second Poem to Mary. Niet gemakkelijk, maar wel indrukwekkend: zowel een bijzonder liefdesgedicht voor zijn nieuwe levenspartner Mary Welsh, alsook een existentiële bezinning op het menselijk bestaan.
Februari 2023
24-02-2024, 19:08PermalinkHoe historisch is een historische roman? Op 4 februari hadden we Nynke Smits uitgenodigd in het Cultuurhuis in Heerlen om te komen vertellen over haar roman Sabina. Vrouw van Hadrianus. Ik geef op dit moment een cursus over de filosofie van keizer-filosoof Marcus Aurelius en alle aanvullende informatie over het leven aan het Romeinse keizerlijk hof is welkom. Nynke gaf ons een bijzondere inkijk in haar schrijfproces. Hoe schrijf je een historische roman over een vrouw waar we nauwelijks iets van weten? Het publiek bewonderde Nynke’s durf en creativiteit. Ze liet ons achter met veel interessante gedachten en vragen. (foto: Irene Gilissen)