Maart 2024

Permalink











In het lopende cursustraject ‘You enter Germany’ lezen we teksten van maar liefst drie winnaars van de Nobelprijs voor Literatuur: Heinrich Böll, Ernest Hemingway en Thomas Mann. Zulke verschillende persoonlijkheden vragen ieder om een bijzondere toenadering. Zeker als het gaat om toegang te krijgen tot het doorleefde humanisme dat zich bij elk van hen ontwikkelde naar aanleiding van de persoonlijke ervaringen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Deze week lazen we Hemingways gedicht Second Poem to Mary. Niet gemakkelijk, maar wel indrukwekkend: zowel een bijzonder liefdesgedicht voor zijn nieuwe levenspartner Mary Welsh, alsook een existentiële bezinning op het menselijk bestaan.

 

Februari 2023

Permalink


 






Hoe historisch is een historische roman? Op 4 februari hadden we Nynke Smits uitgenodigd in het Cultuurhuis in Heerlen om te komen vertellen over haar roman Sabina. Vrouw van Hadrianus. Ik geef op dit moment een cursus over de filosofie van keizer-filosoof Marcus Aurelius en alle aanvullende informatie over het leven aan het Romeinse keizerlijk hof is welkom. Nynke gaf ons een bijzondere inkijk in haar schrijfproces. Hoe schrijf je een historische roman over een vrouw waar we nauwelijks iets van weten? Het publiek bewonderde Nynke’s durf en creativiteit. Ze liet ons achter met veel interessante gedachten en vragen. (foto: Irene Gilissen)

Januari 2024

Permalink

 










Begin januari organiseerden we het driedaagse winterseminar ‘De prinses en de filosoof’ over de correspondentie tussen Elisabeth van de Palts en Descartes. Het was fijn om weer een paar dagen samen op stap te zijn. De eerste halte was het Stadsmuseum in Rhenen waar we met Elisabeth’s familie kennismaakten middels een schilderij van Gerard van Honthorst: hierop is ze met haar moeder, broers en zussen geschilderd (foto). Daarna reisden we naar Egmond waar we het gesprek van Elisabeth met Descartes volgden over Il principe van Machiavelli. Verrassend genoeg ging het niet alleen over macht, maar ook over geluk en gezondheid. 

December 2023

Permalink


 







Immanuel Kant had thuis een eigen kokkin en bediende. Iedere dag verzorgden zij voor hem en zijn gasten het diner. Bij een bezoek aan de bijzondere Kant-tentoonstelling in Bonn afgelopen weekeinde, kreeg ik Königsberger Klopse geserveerd, helaas zonder medoc, Kants lievelingswijn. Vier weken geleden lazen we het pleidooi van de Romeinse filosoof Seneca voor een humanere omgang met slaven: “leef zo met je mindere als je zou willen dat jouw meerdere met jou zou leven”. Kant vond dit te beperkt. Zijn categorische imperatief luidt: “Handel alleen volgens die maxime waarvan je tegelijkertijd kunt willen dat ze een algemene wet wordt”. (foto: Irene Gilissen)

November 2023

Permalink


 









Een detail van de foto op de openingspagina van onze website. Rob Oostwegel maakte de foto in het stadspark als illustratie bij een uitgebreide reportage van Wido Smeets over Rubico op 16 november 2002 in ‘Dagblad de Limburger’. De kop ‘Denk na!’ bleek een toepasselijke titel, want dat was de aansporing van Kant: ‘Sapere Aude’. Het boek in mijn hand is Kant’s ‘Kritiek van de oordeelskracht’, een sleuteltekst in de kunstfilosofie. Zo begon mijn filosofieschool 21 jaar geleden. Kant bleef al die jaren een rol spelen. Volgende maand gaan we met zijn allen naar een tentoonstelling over Kant in Bonn.


Oktober 2023

Permalink


 






Margriet Salet, die al vele jaren activiteiten bij mijn filosofieschool volgt, heeft een nauwe band met historische tuinen en groen erfgoed. De appels uit haar eigen tuin bewaart ze in een zelfgemaakte appelkast. Hier beschermen oude gordijnen haar appels tegen zonlicht en kou. Zo heeft ze de hele winter verse appels. Elke week controleert ze of er geen rotte exemplaren bij zitten. Een heerlijke indringende geur komt haar dan tegemoet. De appel kennen we natuurlijk als de bron van wijsheid waarin Adam en Eva zo graag wilden bijten. In Margriets appelkast liggen kisten vol wijsheid te rijpen. Prachtig!

September 2023

Permalink










Een van de beroemdste hedendaagse kunstenaars is Gerhard Richter. Een paar weken geleden verzorgde ik een themadag over zijn abstracte schilderijen: we keken toe hoe hij die al zoekend en reflecterend maakt. Tijdens het scheppingsproces is hij stil en naar binnen gekeerd, maar als hij klaar is, is hij gelukkig bereid over zijn werk te praten. Over anderhalve maand kijken we opnieuw naar Richter, nu naar zijn schilderijencyclus ‘18. Oktober 1977’ over de ‘Rote Armee Fraktion’. Op de afbeelding is hij te zien met vóór zich de foto's die hij als inspiratiebron gebruikte. We gaan lezen wat hij hierover zegt. 

Augustus 2023

Permalink


 





Afgelopen week verzorgde ik met veel plezier de themadag ‘Epicurus in Italië’. Centraal stonden de filosofische teksten die zijn aangetroffen in de Villa dei Papiri in Herculaneum. Bij de opgraving van deze Romeinse villa vond men grote hoeveelheden papyrusrollen: verkoold en armzalig. Na moeizaam afrollen en ontcijferen bleek dat de meeste rollen teksten van de epicurist Philodemos van Gadara bevatten. We lezen hoe we gelukkig kunnen worden (besef je kortstondigheid en het belang van vrienden) en vrij kunnen zijn voor de angst voor de dood. Ik vind het een klein wonder dat in zulke onooglijke voorwerpen zoveel wijsheid kan zitten. 

Juli 2023

Permalink

 











Ik was op reis in Italië als voorbereiding van het cursusdeel over laat-Romeinse filosofie. We waren in Milaan waar in de 4de/5deeeuw ‘oud’ en ‘nieuw’ met elkaar botsten: de senatoren uit Rome stonden tegenover bisschop Ambrosius van Milaan. Het christendom won en Augustinus schreef zijn ‘Stad Gods’. Vervolgens gingen we naar Rome en op deze foto zit ik aan de rivier de Tiber (rechts) en eet mijn lievelingsgerecht. Het late Romeinse rijk verdween uit mijn hoofd en ik moest denken aan het begin: de legende van de tweelingbroers Romulus en Remus achtergelaten op de golven van de Tiber …

juni 2023

Permalink


 






Afgelopen week waren we in Bad Homburg bij dit gedenkteken voor de Duitse dichter Friedrich Hölderlin (1770-1843). Hier schreef hij bijzondere poëzie, die enerzijds geïnspireerd was door de Griekse Oudheid, anderzijds sterk beïnvloed door de toen moderne idealen van de Franse Revolutie en de filosofiestroming van het Duitse idealisme. Hegel en Schelling waren goede vrienden van hem en over en weer beïnvloedden ze elkaar. Na Hölderlins dood werd zijn bijzondere oeuvre door Nietzsche en Heidegger als ‘filosofie’ opgepakt. Het is mijn wens in de toekomst een seminar of cultuurreis aan Hölderlin te wijden. Bad Homburg lijkt daarvoor een goede plaats …